Wanneer u een onderneming begint en een energiecontract afsluit is het voor met name van belang dat deze energie geleverd wordt en dit tegen een voordelige prijs. Op de achtergrond vindt u een van de zelfstandige energiemarkten waar verschillende actoren hun eigen rol op hebben.
Hoe zit de energiemarkt in elkaar?
Voordat uw onderneming voorzien wordt van energie hebben er een aantal handelingen plaatsgevonden. Heel kort door de bocht wordt energie geproduceerd door een aantal energieproducten en via de netbeheerders vindt het zijn weg naar uw onderneming.
Energieproducenten
De eerste stap in het proces is het opwekken van energie dit gebeurt bij de producenten. De producenten zijn de beheerders van de gaswinningsvelden, windmolenparken en kolencentrales. Wanneer de producent het energieproduct geproduceerd heeft gaat deze het verkopen aan energieleveranciers. In sommige gevallen is deze partij dezelfde partij, de producent is naast producent ook leverancier. Bekende voorbeelden van energieproducenten zijn Vattenfall, Essent, Eneco en E.ON.
Netbeheerders
Nadat de energie geproduceerd is dient het vanuit de productielocatie naar uw onderneming getransporteerd te worden. Hiervoor is een andere partij verantwoordelijk, de netbeheerders. De geproduceerde energie wordt door middel van een speciaal netwerk aan leidingen naar u toe gebracht. De netbeheerder verzorgt niet alleen het transport op zich zelf staand maar ook het onderhoud aan het netwerk benodigd voor het transport. Vroeger was de leverancier eveneens verantwoordelijk voor het transport. Sinds de privatisering van de energiemarkt is dit veranderd. Dit brengt het voordeel met zich mee dat indien u overstapt naar een andere energieleverancier dit niet betekent dat u zonder stroom komt te zitten. Het overstappen is met name een papieren aangelegenheid geworden, de netbeheerder verandert niet met overstappen. Doordat de netbeheerder het transport in beginsel blijft verzorgen, dus ook bij een overstap, kom je niet snel zonder stroom te zitten. De netbeheerders zijn per regio werkzaam, in tegenstelling tot de energieleverancier kunt u uw netbeheerder daarom niet kiezen.
Programma verantwoordelijke partij
Feitelijk gezien zit er nog een partij tussen de producenten en de leveranciers, de zogenaamde PV-partij (programma verantwoordelijke). Voornoemde partij verzorgt de inkoop van energie voor de leveranciers. Bij de grote leveranciers valt de PV-partij onder hetzelfde bedrijf als de leverancier, in andere gevallen verzorgt een PV-partij namens de leverancier de inkoop. De voornaamste taak die PV-partijen verrichten naast het inkopen betreft het bewaken van de balans. De PV-partij draagt zorg voor een balans tussen vraag en aanbod op de energiebeurs.
Energieleveranciers
De energieleverancier koopt zoals gezegd energie in bij de producenten. Nadat de energieleverancier de energie heeft ingekocht verzorgt zij de administratieve afhandeling van de levering aan u. Om het gemakkelijk te maken levert de energieleverancier geen energie, de leverancier is enkel verantwoordelijk voor de inkoop van uw energie en bijbehorende administratieve handelingen. De leverancier koopt zijn energie in op een van de energiemarkten tegen een zogenaamde ‘kale’ prijs. De prijs die u uiteindelijk betaald is diezelfde kale prijs inclusief een bepaald percentage opslag vanuit de leverancier. Waar er maar een beperkt aantal producenten zijn is dit bij leveranciers anders. Veel van de energieproducenten zijn ook leverancier, andersom is dit niet zo. Energieleveranciers die zelf geen energieproducent zijn kopen hun energie in bij de andere energieproducenten. De energieleverancier is voor u het meest bekende gezicht, zij verzorgen ook de service aan u. Over het algemeen kunt u met al uw energie gerelateerde vragen dan ook bij hen terecht.
Landelijk zijn er veel energieleveranciers, sommige bieden elektriciteit aan, sommige gas en sommige beide. Het is mogelijk om voor elektriciteit en gas afzonderlijk een contract af te sluiten bij twee verschillende energieleveranciers, over het algemeen kiest men er echter voor om beide bij een leverancier onder te brengen.
Hoe werken de energiemarkten?
Nu de spelers op de energiemarkten uiteengezet zijn is het interessant om de werking van deze markt eens nader te bekijken. De energieleverancier koopt de energie in op een aantal verschillende markten. Onderstaande prijzen zijn de zogenaamde kale prijzen, energieleveranciers berekenen hier ieder nog enkele percentages toeslag overheen.
APX/EPEX
Het overgrote gedeelte van de energie in Nederland, te weten 60%, wordt ingekocht op de dagmarkt. De dagmarkt, ook wel bekend als de APX/EPEX-beurs, is de spotmarkt voor elektriciteit. Op deze markt verschillen de prijzen per uur. Gemiddeld gezien is deze beurs goedkoper dan de termijnmarkt (ENDEX). Op deze markt fluctueren de prijzen per uur, de levering van de ingekochte elektriciteit vindt een dag later plaats.
ENDEX
Een ander soort markt dan de APX/EPEX beurs is de ENDEX-beurs. Op deze beurs wordt energie ingekocht voor de langere termijn, deze termijn betreft levering vanaf een week. Binnen deze markt kiezen de energieleveranciers voor zekerheid. Op het moment dat de prijs gunstig is kunnen zij deze eveneens gunstig aanbieden bij particulieren en bedrijven.
Gas
Gas kan in Nederland ingekocht worden op de LEBA-markt ICE-ENDEX-markt. Hiervoor genoemde zijn de gastegenhangers van APX/EPEX en ENDEX, respectievelijk de spotmarkt en de termijnmarkt. In tegenstelling tot de APX/ENDEX markt wordt de spotmarkt voor gas gedifferentieerd per dag in plaats van per uur.